Recordkoersen en steeds meer beleggers: digimunten zijn gewilder dan ooit. Door de explosieve waardestijgingen lijk je er niet meer omheen te kunnen. Een uitleg over hoe de bitcoin en andere cryptovaluta werken, zodat je kunt meepraten over hét financiële onderwerp van dit moment.

Het financiële nieuws wordt al maanden beheerst door digimunten als de bitcoin, ripple en ethereum. Vandaag nog bereikte ethereum het record van ruim 1.200 dollar (1.000 euro). Begin 2017 kocht je 1 ethereum voor 10 dollar, dus de vroege vogels konden het afgelopen jaar een mooie winst maken.

Dat klinkt allemaal fantastisch. Maar wat zijn die digimunten nu precies? Hoe werken ze? Wij zetten het op een rijtje.

Cryptomunten

De bekendste van alle cryptomunten is bitcoin. Dat het een cryptomunt (of cryptovaluta) is, betekent niet meer of minder dan dat het geld alleen digitaal bestaat. Er zijn geen fysieke munten of briefjes van. Dit geldt voor alle cryptomunten: van bitcoin en ripple tot de litecoin en ethereum.

Verschillen

Het grote verschil tussen cryptovaluta en de ‘normale’ valuta is dat bij de laatste de Nederlandse overheid de waarde stuurt (of in elk geval probeert te sturen). Als je euro ineens minder waard wordt, stapt de overheid in om ervoor te zorgen dat de waarde stabiliseert. Hetzelfde geldt als de munt méér waard wordt. Bij de bitcoin, en die andere cryptomunten, is dat niet zo. Op het moment van schrijven is de munt zo’n 15.000 dollar waard. Is de waarde morgen nog maar 1 dollar, dan heb je pech gehad als je bitcoins hebt. Daarentegen: als de bitcoin morgen 25.000 dollar waard is, heb je 10.000 dollar verdiend.

Voordelen

Dat de overheid niet achter de schermen aan de touwtjes trekt is het nadeel én het voordeel van de bitcoin. Het betekent namelijk ook dat niemand volledige controle heeft over de munt.

Blockchain

Een term die nagenoeg altijd bij bitcoin wordt gebruikt, is blockchain. De blockchaintechnologie is voor bitcoin wat de motor is voor de auto. Zonder die techniek werkt het geheel niet. Waar bij een euro de bank voor je bijhoudt hoe veel (of weinig) je ervan hebt, is dat bij de bitcoin iets gecompliceerder.

De blockchaintechniek houdt alle transacties van de bitcoins bij. Dus als jij één munt aan je buurman geeft, wordt dat in de blockchain opgeslagen. Als al die informatie bij elkaar op één plek zou staan, dan zou het heel moeilijk of zelfs onmogelijk te beveiligen zijn. Daarom slaat de blockchaintechnologie de informatie verspreid over allemaal verschillende computers op. Om er zeker van te zijn dat een transactie van de ene naar de andere computer goed gaat, komt er een digitale handtekening onder te staan. Die werkt alleen iets anders dan de krabbel die je normaal gesproken gebruikt.

Beveiliging

Om het versturen veilig te laten verlopen, heeft iedere gebruiker twee sleutels: een privé-sleutel (private key) en publieke sleutel (public key). Die sleutels zijn in feite een hoop getallen, uitsluitend ‘1’ en ‘0’, achter elkaar. Het is heel belangrijk dat de privé-sleutel ook daadwerkelijk alleen van jou blijft.

In tegenstelling tot je ‘normale’ handtekening is een digitale handtekening elke keer dat je er één nodig hebt, anders. Dus voor elke transactie wordt een nieuwe handtekening aangemaakt. Daartoe wordt een combinatie gemaakt van je privé-sleutel en de inhoud van het bericht. Daarom moet je de privé-sleutel ook geheim houden, anders kan iedereen jouw handtekening zetten. Die handtekening bestaat ook weer uit een hoop enen en nullen.

Controle

Aan een handtekening heb je natuurlijk niets als een ander die niet kan controleren. In het normale leven staat daarom je handtekening in je paspoort. Ook hierbij is het weer net iets gecompliceerder bij digitale krabbels. Om de handtekening te controleren, heeft de ander jouw publieke sleutel nodig én de transactie waar het om draait. Door die twee te combineren met je handtekening krijgt de ander te horen of de krabbel echt of vals is.

Opslag

Ook de opslag en controle van bitcoin-transacties worden verdeeld over computers. Daarbij loop je weer tegen een ander probleem aan: hoe zorg je ervoor dat mensen niet kunnen knoeien met gegevens uit het verleden? En dus kunnen stellen dat jij vorig jaar 200 bitcoins aan ze hebt gegeven?

Voordat we daarop ingaan, is het belangrijk een stap terug te zetten. Als je een blockchain zou uittekenen, zie je precies waarom het ding zo heet. De gegevens worden als blokken opgeslagen en die blokken worden in een ketting achter elkaar gezet.

Iets gedetailleerder komt dat op het volgende neer: een blok bestaat uit 2.400 transacties. Die worden op een hoop gegooid en versleuteld. Aan het einde van dat proces komt er eenzelfde soort getal uit als bij de handtekening: een combinatie van enen en nullen. Om een nieuw blok te maken, moet je beginnen met die getallen. Daardoor zijn blokken dus als een ketting aan elkaar gekoppeld.

Mining

Het beveiligen van die blokken gebeurt door mensen die miners worden genoemd. Deze miners krijgen per blok dat zij beveiligen een beloning, een block-reward. Die beloning bestaat uit een – stukje van een – bitcoin.

De koppeling van die blokken en de hoeveelheid verschillende miners vormen de kracht van de beveiliging. Doordat elk blok voortborduurt op een oud blok, kun je niet terug in de tijd en frauderen met de transacties. Daarbij zou de code aan het einde van het blok niet meer kloppen met de circulerende code, en zou je door de mand vallen.

De meest voor de hand liggende optie om te frauderen lijkt zelf een blok beveiligen. Maar dat werkt ook niet. Dat komt door de manier waarop het beveiligen in z’n werk gaat. Kort door de bocht: verschillende miners zijn bezig om te kijken hoe ze dezelfde gegevens kunnen beveiligen. De eerste persoon die klaar is, krijgt daarbij de beloning. Dat neemt niet weg dat de andere miners wel doorgaan. Net als bij de handtekening geldt: er moet één specifieke combinatie van getallen uitkomen. Iedereen zou dus moeten eindigen met hetzelfde. Als één persoon met een andere combinatie op de proppen komt, is dat omdat die persoon heeft gesjoemeld. Het systeem is zo ingericht dat het om zich heen kijkt naar de verschillende blokken. Eén afwijkende code valt gelijk op.

Historie

Deze beveiliging is dus helemaal los gehaald van één computer of locatie. Daarbij is de code waarop bitcoin draait voor iedereen in te zien via codedeelplatform Github. Programmeurs hebben al kunnen vaststellen dat daar geen achterdeurtjes in staan.

De oorspronkelijke code is gemaakt door een persoon of groep die zichzelf Satoshi Nakamoto noemt. Wie of wat Satoshi Nakamoto is, is onbekend. Er zijn wel mensen geweest die zich hebben uitgegeven voor de bedenker van bitcoin. Die bleken allemaal de boel te bedonderen. Doordat het systeem zo transparant is opgezet, heeft dat dus ook nog geen effect op het vertrouwen in de bitcoin.